Memoria Parma è una sezione dedicata a tutti gli over 65 che abbiano voglia di raccontare sul nostro sito la loro Parma di una volta o altre storie. Oggi Antonio Abbati ci parla - in dialetto - di Stopaj, figura "storica" della Parma di una volta:
Stopaj: ‘na miniéra ‘d barzlètti, ma anca cuél d’ ätor
Gh’éra ‘na volta
L’èra cognsù da tutt Pärma e tra lu e tùtt gh’éra un avanti e indrè äd batudi, ‘d rìmi e barzlètti ch’i zvolazävon cme i pagn stéz, cuand tira ‘l vént.
I mur di bórogh dal pärti ‘d San Michél, äd Bórgh Bondióla e Bórgh Ozlas, s’avrisòn podù parlär e dir a la génta cuànt barzlètti, cuànt discòrs, rìmi e cansonètti cantädi dal nostor a gh’è tochè ‘d séntir par fortón’na o par scalóggna, j én stè testimòni e spétatór äd coll ca sucédäva in chi temp la. Parlarissòn par giornädi intréghi ‘d cla vòza impastäda col vén ròss butè zo a garganéla: cuartén, dopa cuartén, cla s’éra incoläda contr’ i mur cme i manifést. L’éra dvintäda pärta di bórogh medesim; tant cme il vòzi ‘dla génta e i arciàm dil mami p’r i so picén chi zugävon in sträda.
Cla voza impastäda ‘d fojètti, insèm’ äl ghign buff e pjén äd tristèssa la gh’äva un nòmm e un stranòmm cme uzäva a chi temp la: l’ éra Ettore Bonazzi o Tòrén par i amigh e in ärta: –Stopaj.-
Al stäva ‘d ca in Bórgh Tort, infónda ‘l cantòn con Bórgh Valòri, in-t-la ca ‘d Piolètt e la l’andäva a dormir dopa avér scuasè la baza.
Propria in-t-i momént ch’l’ éra in-t-la sòvva saltäva fóra ‘l pastiss e ‘s catäva dalù cme un càn sénsa padròn. L’éra ‘na storia trista, cla fäva i puggn col barzlètti e ‘l rìmi.
La génta la ‘n capiva miga la tragédja capitäda adòs a ch’l’ òmm picén, ch’l’ andäva pjan pjan p’r i bòrogh a cantär ‘n pär d’ canzonètti: -sémpór colli, cme ‘n disch frùst-: “Signorinèlla pallida” da ‘na fàcia dal disch e “la mia monella non è” da ch’l’ ältra.
Tutt i ridävon a séntir i so discórs e vlontéra ‘l parläva ‘d politica, dand adòs aj sòcialista chi parlävon sémpòr a vód, sénsa mäi combinär njénta. I gh’mancävon mäi i consìlli a Togliatti; cuäzi s’ al fus lì in parson’na.
Al nostor Stopaj ‘l n’éra miga sémpor dalù a scuasär la bàza par sträda. Parècc’ bévdór: bàza dopa bàza i tirävon avanti ‘na vitta dizgrazjäda aspétand d’andär al pjopi e fnìr l’ézisténsa sénsa pu al vizi dal scudlén o dal bicér col mànogh. Vìtti pasädi con i pe sòtt’ a la tävla ‘dl ostaria.
L’éra un mond dezgrasiè, pién d’misérja, ‘d ponghi, pjóc’ e scarafass, cme diz un poéta nostràn. L’éra l’otzént restè indrè ch’al s’ éra catè un sécol dopa, ma al n’ éra pu ‘l sòvv.
Soltant i motorén e la televisiòn in tutt’ il ca j ävon spasè via l’ost e ‘l so vén..
Molta génta bón’na ‘d carator, cuäzi sémpòr zlatäda a pàn pociè in-t-al vén j ävon fatt la fortón’na ‘d i ost.
A chi temp la, Pärma l’éra speciäla: fata ‘d génta bon’na e generóza, pront’ a där ‘na màn a chi gh’äva ‘d bizòggn.
Pasand davanti a ‘n ostarìa a ‘na cèrta ora vérs sira, s’incominciäva séntir i cant di cliènt acompagnè daj mandolén e dal chitàri e vlontéra il romanzi d’opra i volävon tra nuvvli ‘d fùmm äd sigàl e sigarètti fati a màn col cartén’ni e vlontéra col tabach chinè ‘d cìcca.
Anca i ràgas i conossävon i opri pu popoläri. Pärma l’éra la capitäla dal mélodram; e ‘l so logiòn l’ éra un po tròp ezigént e un po tròp convint d’ésor inténditor äd musica. J éron un po tròp gazè e un po tròp ignorant.
D’ Invèron gnäva zo dill gambi ‘d néva. Al frèdd l’éra propria frèdd bombén e ‘l nòstor Stopaj ‘l ne moläva miga. L’éra par la sträda sott’ a la poca lùza cla foräva la fumära fissa cla ‘s tajäva col cortél e sott’ a cla poca luza la, l’andäva pjan, pjan drè ‘l mur cme i zanén…. L’éra sémpor sénsa tabàr! Äl sarcäva la sträda pu lónga p’r andär a ca e, drè a lu gh’ éra il so saptädi in-t-la néva e njént’ ätor e i fävon al so medézim gir.
Il barzlètti e i discors al mur i zlävon cme j candlot gjasè in spincolòn dal navètti.
Gnan i gat i gh’fävòn pu la góba e i gh’ bofävon adrè: l éra conossù anca da lòr cme un bón ràgas e miga cme un casadór ãd lévri da copp.
E’ propria véra. L’andäva méj cuand l’andäva pés. Incò a ’n ghè pu in gìr tutt il macètti in cärna e òss: j én volädi via vùnna a la volta cme la fumära cuand tira ‘l vént.
Parècc’ äd lor j àn scuasè l’ ultma baza véstì col paltò ‘d lègn, lóngh al Viäl di pjop.
Dal Sórd, da Quinto, dal Nigòr Fumm e da Primòto, gh’è ‘na chiéta e un silénsi da sépólcòr. I scudlén, i cuartén col manògh e il dgami ‘d narvètt, còddga ‘d gozén e óv còt, j àn voltè pagina cme ‘n lunäri pjazintén. I fan pärta ‘dla storia e di arcord äd ch’ éra nassù parècc’ témp fa.
Pärma l’ è dvintäda ‘na citè cme tanti ältri: sèmpòr pu anonima, sénsa alma e, pasand p’r i bòrogh vèrs la Piaza, am pär äd vèddor al nostor Stopaj ciciarär a ‘n portòn sarè. Un cagnètt a gh’ ciuppa a drè spavintè da cla voza impastäda da tròp foiètti butädi zo par fogär la maledètta solitudine; cróza sénsa délisia ‘dla so esisténsa.
L’ è a la Vilètta sòtt’ i pòrtogh dopa Padre Lino ‘l frè sarcòn p’r i povrètt.
Pasand davanti am pär äd séntir l’aria ‘dna cansòn dal coll disch famòz. Sarà sensätor ‘na sénsasiòn mèjja, ‘na voja d’ andär indrè in chi témp pasè a séntir e riddòr p’r il so barzlètti par notädi intréghi, fin’ che ‘l nòstor l’ äva scuasè la bàza e l’ andäva a dormir la sònn.
L’à paghè un prézi salè bombén par dvintär al nostor Stopaj e guadagnäros un post in-t-la storia di pàrsonag’ minór äd Pärma:
Antonio Abbati
Vrèmos bén, al mond agh sèmm’ in tri : òmm, dònni e ràgas!
(massima filosofica del nostro Stopaj
Notizie, storie, consigli utili: leggi la nostra sezione per gli Over 65 di Parma
© RIPRODUZIONE RISERVATA
